Ռադիկուլիտը հիվանդություն է, որի ժամանակ ողնուղեղի նյարդային արմատները բորբոքվում կամ կծկվում են: Դրա պատճառով առաջանում է ուժեղ ցավ և սահմանափկվում են շարժումները: Ռադիկուլիտը զարգանում է ողնաշարի դեգեներատիվ փոփոխությունների պատճառով, ուստի տարեց մարդիկ ավելի հակված են դրան: Հիվանդությունն ինքնին հազվադեպ է բարդություններ տալիս, բայց դրա ընթացքը շատ ցավոտ է. մարդը մշտական ցավ է զգում, չի կարողանում շարժվել։
Մի քանի տասնամյակ առաջ ռադիկուլիտը ախտորոշվել է հիմնականում տարեց մարդկանց մոտ: Ներկայումս միջին տարիքի մարդիկ և երիտասարդները գնալով ավելի շատ են դիմում բժիշկներին՝ ռադիկուլիտին բնորոշ ախտանիշներով։ Կենսակերպի փոփոխության ֆոնին ողնաշարի ռադիկուլտի ախտորոշումը կատարվում է մինչեւ երեսուն տարեկան երիտասարդների մոտ։
Հիվանդության բուժման ընթացքում հիվանդը կորցնում է աշխատունակությունը, նվազում է կյանքի որակը։ Եթե պաթոլոգիան չի բուժվում, զգալիորեն մեծանում է իշեմիայի, ողնուղեղի ինֆարկտի և ատրոֆիկ կաթվածի զարգացման ռիսկը։ Եթե նկատում եք ցավ մեջքի ստորին հատվածում, ապա ճիշտ կլինի դիմել բժշկի:
Ախտանիշները և տեսակները
Ռադիկուլիտը բնութագրվում է կայծակնային արագությամբ։ Մարդը սուր ցավեր է ունենում ողնաշարի ցանկացած ծանրաբեռնվածության դեպքում, դրանք կարող են տարածվել այլ հատվածների վրա, այդ թվում՝ վերջույթների։ Առաջանում են պարեստեզիաներ՝ (զգայնության խախտում, որը զարգանում է ողնուղեղի կամ ուղեղի մեջ տեղակայված նյարդերի վնասման պատճառով)։ Վնասված հատվածներում նկատվում է մկանային ատրոֆիա։ Ռադիկուլոպաթիայի ախտանիշները կախված են նրանից, թե ողնաշարի որ հատվածում է զարգանում պաթոլոգիական պրոցեսը։ Ռադիկուլիտը կարող է լինել հետևյալ տեսակների.
- Պարանոցային – առաջանում է ուժեղ ցավ, որը տարածվում է պարանոցի և գլխի հետևի մասում: Նույնիսկ գլխի ամենափոքր շարժումից անհարմարության զգացումը խորանում է։ Առաջանում է գլխապտույտ, լսողության խանգարում
- Պարանոցային-ուսային – պարանոցի, ուսերի և ձեռքերի շրջանումի ժամանակ առկա է սուր ցավ: Այն մեծանում է գլխի, ձեռքերի շարժումների ժամանակ, զգալիորեն սահմանափակում է շարժունակությունը
- Կրծքային ռադիկուլիտ – բազմաթիվ նոպաների արդյունքում զգացվում է ցավ մեջքի ստորին հատվածում, այն տարածվում է կողոսկրերի վրա։ Հատկապես հաճախ այս ձևին բախվում են 40 տարեկանից բարձր տղամարդիկ
- Գոտկասրբոսկրային (գոտկային-սակրալ) – ախտահարված են գոտկատեղը և մեջքի ստորին հատվածը, հիվանդի համար դժվար է շարժվել, քանի որ ցավը տարածվում է ստորին վերջույթների վրա, իրան թեքելը գրեթե անհնար է դառնում
- Գոտկաային – մեջքի ստորին հատվածում ուժեղ սեղմող ցավ կա, առաջանում է թմրություն և զգացողության կորուստ
Ամենատարածվածը գոտկասրբոսկրային ռադիկուլիտն է, դա պայմանավորված է նրանով, որ ողնաշարի այս հատվածն է ամենամեծ ծանրաբեռնվածությունը կրում: Հիվանդության այս ձևի դեպքում ցավը տեղայնացված է սրբոսկրում, մեջքի ստորին հատվածում և հետույքի շրջանում: Ցավը տարածվում է ստորին վերջույթների վրա, ոտքը բարձրացնելու ժամանակ այն ուժեղանում է։
Առաջացման պատճառները
Ամենատարածված պատճառը օստեոխոնդրոզն է, որի դեպքում միջողնաշարային սկավառակները կորցնում են իրենց առաձգականությունը և սկսում են սեղմել նյարդային արմատները իրենց քաշի ծանրության տակ:
Ռադիկուլիտի առաջացման պատճառ կարող է լինել.
- Կեցվածքի խախտում, ողնաշարի կորություն
- Բորբոքային հիվանդություններ
- Ուռուցքներ – բարորակ և չարորակ
- Ողնաշարի վնասվածքներ
- Նյութափոխանակության խանգարումներ, հորմոնալ անբավարարություն
- Նյարդային համակարգի ինֆեկցիաներ
- Բնածին խանգարումներ ողնաշարի կառուցվածքում
Ռադիկուլիտի զարգացման բարձր ռիսկային խմբում են 40 տարեկանից բարձր մարդիկ, ավելորդ քաշ ունեցող մարիկ, վատ սովորությունների տեր մարդիկ, նրանք, ովքեր հաճախ են ենթարկվում հիպոթերմիայի, ծանր քաշ են բարձրացնում, ինտենսիվ սպորտով են զբաղվում և մշտական սթրեսի մեջ են։ Այն մարդիկ, ովքեր վարում են ոչ ակտիվ կենսակերպ, պետք է իրենց առողջության նկատմամբ լինեն ուշադիր։
Պատճառների շարքում, որոնց պատճառով առաջանում է գոտկատեղային ռադիկուլիտը, որի ախտանշաններն են սուր ցավը և ազատ տեղաշարժվելու անկարողությունը, առանձնանում են.
- ողնաշարի վնասվածքներ, ներառյալ հին վնասվածքները
- մկանային կորսետի ասիմետրիա
- ողնաշարային սկավառակների դեգեներատիվ բնույթի փոփոխություններ
- ողնաշարի խողովակի նեղացում
- միակողմանի կամ ավելորդ ծանրաբեռնվածություն ողնաշարի վրա
- վարակիչ հիվանդություններ
- հանկարծակի անզգույշ շարժումներ
- ուժեղ հիպոթերմիա
- ավելորդ մարմնի քաշ
- հանքանյութերի պակաս
- ծխելը
- 45-ից բարձր տարիք
- հաճախակի ծանրության բարձրացում
- պրոֆեսիոնալ սպորտ (մարտարվեստ, ծանրամարտ)
- սուր կամ քրոնիկ թունավորում
- սթրես
Մեջքի ռադիկուլիտը հաճախ զարգանում է այլ պաթոլոգիաների ֆոնի վրա։
Ռիսկի գործոններ
Ամենաշատը ռադիկուլիտով հիվանդանալու հակված են․
- այն մասնագիտությունների ներկայացուցիչները, որոնք բնութագրվում են բարձր ֆիզիկական ակտիվությամբ (մարզիկներ, հանքագործներ, բեռնիչներ)
- մասնագետներ, որոնց գործունեությունը ներառում է երկար ժամանակ մեկ տեղում կանգնել (ատամնաբույժներ, վիրաբույժներ, վաճառողներ, մենեջերներ և այլն)շ
- գրասենյակային աշխատողներ, ովքեր ստիպված են երկար նստել
- վարորդներ, որոնց ողնաշարը ենթարկվում է երկարատև թրթռումների և այլն
Ինքնաբուժությամբ զբաղվելու վտանգը և բարդությունները
Եթե առկա է մեջքի ցավեր, և այդ դեպքում հետաձգում են ողնաշարի խնդիրների բուժումը, ապա մարդն իրեն մեծ վտանգի տակ է դնում: Ուշ ախտորոշման դեպքում նյարդային արմատները երկար ժամանակ մնում են սեղմված վիճակում։ Սա խախտում է նրանց մեջ սնուցումը և արյան շրջանառությունը, ինչը կարող է հանգեցնել.
- ոտքերի և ձեռքերի մասնակի կաթվածի
- մենինգների բորբոքման
- ողնուղեղի իշեմիայի և ինֆարկտի
Բժշկի ոչ ժամանակին դիմելը և որակյալ բուժման բացակայությունը կարող են բարդություններ առաջացնել: Ռադիկուլիտը, որը պետք է պրոֆեսիոնալ կերպով բուժվի, կարող է հանգեցնել շարժվելու ունակության կորստի: Ինքնաբուժությունը վերացնում է միայն ախտանշանները, այլ ոչ թե հիվանդության պատճառը, ուստի մկանային ատրոֆիայից և այլ խնդիրներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է դիմել բժշկի։
Ախտորոշման մեթոդներ
Ռադիկուլոպաթիան ախտորոշվում է նյարդաբանի կողմից: Ընդունելության ժամանակ նա անցկացնում է հարցում, տեղեկանում է ցավային գործընթացի ինտենսիվության, տեղակայման, անհարմարության ավելացման պայմանների մասին։ Այնուհետև կատարվում է ընդհանուր և նյարդաբանական հետազոտություն։
Հետազոտությունը բաղկացած է.
- Ընդհանուր և կենսաքիմիական արյան անալիզ
- Մեզի ընդհանուր անալիզ
- Ողնաշարի ռենտգեն հետազոտություն
- Ողնաշարի համակարգչային տոմոգրաֆիա և Մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա(ՄՌՏ)
- Էլեկտրասրտագրություն
- Որովայնի օրգանների ուլտրաձայնային հետազոտություն
- Սրտի ուլտրաձայնային հետազոտություն
- Ուղեղի ՄՌՏ
- Ուղեղի անոթների ուլտրաձայնային հետազոտություն.
Ախտորոշիչ հետազոտությունների կոնկրետ ցանկը կախված է ռադիկուլիտի տեսակից: Անհրաժեշտության դեպքում հիվանդն ուղարկվում է համապատասխան մասնագետների մոտ խորհրդատվության։
Ռադիկուլիտի բուժում
Անկախ նրանից, թե արդյոք հայտնաբերված է գոտկատեղի ռադիկուլիտը, որի ախտանշանները դժվար է շփոթել այլ տեսակի պաթոլոգիայի կամ այլ տեսակի հիվանդության հետ, նյարդաբանը շատ դեպքերում նշանակում է ինտենսիվ թերապիա՝ ցավն արագորեն թեթևացնելու համար: Ռադիկուլիտի ախտորոշման դեպքում բուժումն ընտրվում է, ինչպես և այլ նյարդաբանական հիվանդությունների դեպքում, հետազոտության արդյունքների հիման վրա՝ հաշվի առնելով բազմաթիվ գործոններ, այդ թվում՝ հիվանդի ապրելակերպը և զբաղմունքը: Համալիր բուժումը իր մեջ ներառում է ռադիկուլիտի բուժումը դեղորայքով և ֆիզիոթերապևտիկ պրոցեդուրաների նշանակում:
Եթե ախտորոշվում է սուր սակրալ ռադիկուլ, որի ախտանշաններն են սուր ցավը սակրալ շրջանում, որը հանգեցնում է շարժման բարդացման, բժիշկը կարող է նշանակել ողնաշարի թերապևտիկ բուժում, որը պաթոլոգիական գործընթացի կիզակետում դեղամիջոցների փոքր չափաբաժինների ներմուծելու ընթացակարգ է: Ռադիկուլիտի ժամանակ ներարկումներում ընդգրկված հակաբորբոքային դեղամիջոցներն ակնթարթորեն թեթևացնում են ցավը և ապահովում այտուցի արագ նվազում: Սակրալ ռադիկուլիտի ախտորոշման դեպքում բուժումը պետք է լինի համապարփակ՝ ներառյալ ֆիզիոթերապիա:
Գոտկային ռադիկուլիտի ախտորոշման դեպքում ախտանշանները դրսևորվում են գոտկատեղի շարժումների սահմանափակմամբ և ցավով, մասնագետը կարող է քսուք նշանակել ռադիկուլիտի համար, հաբեր կամ գելեր, ինչպես նաև նշանակել ֆիզիոթերապիայի վարժություններ։ Գոտկատեղի ողնաշարի ռադիկուլիտի ախտորոշման ժամանակ գերազանց ազդեցություն է ունենում ֆիզիոթերապիային, որն ուղղված է արյան շրջանառության բանրելավմանը սեղմված հատվածների հյուսվածքներում:
Բուժումն ուղղված է ցավի արագ վերացմանը, բորբոքային պրոցեսի դադարեցմանը և հյուսվածքների նորմալ հաղորդունակության վերականգնմանը: Ստանդարտ թերապիան բաղկացած է.
- Դեղորայք ընդունել
- Ֆիզիոթերապիա
- Մերսում – վերականգնում է արյան շրջանառությունը, հանգստացնում մկանները
- Բուժական մարմնամարզություն – ուղղված մկանային կորսետի ամրապնդմանը
- Ստորջրյա ձգումներ – ազատում է նյարդային արմատների ճնշումը
Եթե դեղամիջոցներով կամ պրոցեդուրաներով հնարավոր չէ վերացնել նյարդային արմատի ախտահարումը, ցուցված է վիրաբուժական միջամտություն։ Վիրահատության ժամանակ հեռացնում են ճողվածքները կամ արհեստականորեն ընդլայնվում են անցքերը, որոնցով անցնում է նյարդային արմատը։ Բուժման կոնկրետ մեթոդն ընտրվում է բժշկի կողմից ախտորոշումից հետո։
Կանխարգելում
Ռադիկուլիտի կանխարգելման գործում ամենակարևորը պարանոցի և ողնաշարի կանոնավոր վարժություններն են։ Սա ամրացնում է մկանային կորսետը, արյան շրջանառությունը միշտ լավ վիճակում է պահում։ Խորհուրդ է տրվում նաև հետևել նշված առաջարկություններին.
- Խուսափել հիպոթերմայից
- Հետևել կեցվածքին
- Չբարձրացնել ծանր քաշ
- Ակտիվ ապրելակերպ վարել
- Ճիշտ կազմակերպել աշխատանքային տարածքը
- Ճիշտ սնվել
- Հրաժարվել վատ սովորություններից
- Խմել բավականաչափ հեղուկներ
- Պարբերաբար խմել վիտամինային համալիրներ
- Անհրաժեշտության դեպքում անհապաղ դիմել բժշկի
Եթե կասկածում եք, որ ռադիկուլիտ ունեք, անմիջապես պետք է դիմեքլ բժշկի։ Ժամանակին բուժումը կօգնի արագ ազատվել անհարմարությունից։